Menfaat için kullanılan deki , eşyanın hilkaten mubah, helâl, menfaatli olarak yaratılıp, ba’zı ârızalardan dolayı haram olmuş olduklarına işârettir. Meselâ ağyarın malı, ismet-i şer’iye için haram olmuştur. İnsanın eti, hürmet ve kerâmet için; zehir, zarar için; lâşe eti, necaset için haram olmuşlardır. Ve keza, herbir şeyde bir faide, bir menfaat olduğuna remizdir. Ve keza, beşer için herşeyde bir menfaati bulunduğuna remizdir. Evet hangi şey olursa olsun, beşere bir cihetten bir istifadeyi te’min eder, velev ibret almak için olsun. Ve keza Arz’ın karnında istikbâl insanlarını intizar eden pek çok rahmetin hazine ve definelerinin bulunduğuna remizdir. câr ve mecrurunun üzerine takdimi beşere âid istifadelerin her gayeden evvel ve evlâ olduğuna işârettir.

Umumu ifade eden herşeyde menfaatleri aramaya insanları tergib ve teşvik içindir.

daki nin ya tercihi, en çok menfaatlerin Arz’ın karnında olduğuna ve Arz’ın karnındaki eşyanın taharrisine insanları teşci’ ettiğine işârettir. Ve keza Arz’ın içindeki maden ve maddelerin istifade-i beşer için yaratılışı, Arz’ın içinde henüz keşfedilemiyen anâsır ve maddelerden -tekâlif-i hayatın zahmetlerinden müstakbelin insanlarını kurtaracak ba’zı gıdaî vesâire maddelerin vücûdu mümkün olduğuna delâlet eder.

: Arz’daki ba’zı eşyanın abes ve faidesiz olduklarına âid evhamı def’etmek içindir.

daki Arz’ın hilkatiyle semavâtın tesviyesi arasındaki Cenâb-ı Hakk’ın ef’al ve şuunatının silsilesine işârettir.

İlkÖnceki(193)SonrakiSon